Tắc ruột, hay còn gọi là tắc đường tiêu hóa, là một tình trạng y tế nghiêm trọng khi mà chất lỏng và/hoặc thức ăn không thể di chuyển qua đường tiêu hóa như thường lệ. Tắc ruột có thể xảy ra ở bất kỳ nơi nào dọc theo đường tiêu hóa, từ dạ dày đến trực tràng, nhưng thường phổ biến nhất ở ruột non và ruột già.
Tắc ruột có thể xảy ra ở hai dạng: tắc ruột hoàn toàn và tắc ruột bán phần. Tắc ruột hoàn toàn là một tình trạng cấp tính và cần được điều trị ngay lập tức để tránh các biến chứng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng. Trong khi đó, tắc ruột bán phần có thể tự giải quyết, nhưng cũng có thể trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian.
Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến tắc ruột. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
- Dính kết hoặc tổn thương sau phẫu thuật: Phẫu thuật trên bụng hoặc hậu môn có thể tạo ra các mảng dính kết do sẹo, có thể gây ra tắc ruột.
- Viêm ruột thừa (Appendicitis): Viêm ruột thừa có thể gây tắc nghẽn ở ruột non hoặc ruột già.
- Bệnh Crohn: Bệnh này có thể gây viêm và sưng lên ở bất kỳ phần nào của đường tiêu hóa, từ miệng đến hậu môn, dẫn đến tắc ruột.
- Ung thư ruột: Ung thư ruột có thể phát triển và chèn ép vào lumen của ruột, gây ra tắc nghẽn.
- Hernia: Hernia (bướu chứa nội tạng) có thể gây tắc ruột nếu một phần ruột mắc kẹt trong lỗ hernia và không thể di chuyển tự do.
- Diverticulitis: Đây là tình trạng khi những túi nhỏ (diverticula) trong ruột già bị viêm và sưng lên, có thể gây tắc ruột.
- Volvolus hoặc quấn ruột: Đây là tình trạng khi một phần ruột quấn chặt quanh chính nó, gây tắc nghẽn.
- Intussusception: Đây là tình trạng khi một phần ruột trượt vào phần ruột khác, giống như một phần của ống kính ảnh. Điều này thường xảy ra ở trẻ nhỏ.
- Sỏi mật hoặc đá mật: Mặc dù hiếm gặp, nhưng chúng cũng có thể gây tắc ruột nếu chúng rơi vào đường ruột thông qua kênh chung giữa tụy và mật.
Đây là những nguyên nhân phổ biến nhất của tắc ruột, nhưng còn có nhiều nguyên nhân khác có thể gây ra tình trạng này. Nếu bạn hoặc ai đó bạn biết có các triệu chứng tắc ruột, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức.
Các triệu chứng của tắc ruột có thể thay đổi tùy thuộc vào vị trí và mức độ tắc nghẽn, nhưng dưới đây là một số dấu hiệu và triệu chứng phổ biến:
- Đau bụng: Đây thường là triệu chứng đầu tiên và thường xảy ra ở vị trí của tắc nghẽn. Đau có thể bắt đầu từ nhẹ, rồi trở nên nghiêm trọng hơn.
- Buồn nôn hoặc nôn mệt: Đây là một triệu chứng phổ biến, đặc biệt khi tắc nghẽn xảy ra ở ruột non.
- Khoảng thời gian dài không đại tiện hoặc không đánh rắm: Điều này xảy ra do chất lỏng và chất cố định không thể di chuyển qua ruột.
- Bụng phình to: Đây là một triệu chứng phổ biến và có thể đi kèm với cảm giác đầy bụng hoặc căng bụng.
- Tiêu chảy: Trong một số trường hợp, tắc ruột bán phần có thể gây ra tiêu chảy.
- Mất khẩu ăn: Mất khẩu ăn có thể xảy ra do cảm giác không thoải mái trong bụng.
Các triệu chứng khác có thể bao gồm hơi thở có mùi hôi, sự mất mát cân đáng kể, và trong trường hợp nghiêm trọng, sốt và đau bụng cấp tính.
Tắc ruột là một tình trạng cấp cứu y tế. Nếu bạn hoặc ai đó bạn biết bị một hoặc nhiều triệu chứng trên, hãy liên hệ với dịch vụ y tế cấp cứu ngay lập tức.
Điều trị cho tắc ruột thường cần sự can thiệp y tế và tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ tắc nghẽn. Có thể áp dụng một số phương pháp điều trị sau:
- Điều trị không phẫu thuật: Trong một số trường hợp, tắc nghẽn nhẹ có thể giải quyết mà không cần phẫu thuật. Trong những trường hợp này, người bệnh có thể được yêu cầu không ăn hoặc uống gì để giảm áp lực lên ruột. Họ cũng có thể cần nhận chất lỏng và dưỡng chất thông qua tĩnh mạch (dùng dịch truyền tĩnh mạch) để ngăn ngừa mất nước và đảm bảo dinh dưỡng cần thiết.
- Điều trị bằng thuốc: Thuốc giảm sưng và viêm có thể giúp giảm tắc nghẽn do viêm nhiễm, như trong trường hợp bệnh Crohn. Các loại thuốc khác có thể được sử dụng tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể của tắc nghẽn.
- Phẫu thuật: Trong nhiều trường hợp, tắc ruột cần phải được giải quyết bằng phẫu thuật. Phẫu thuật có thể bao gồm việc cắt bỏ phần ruột bị tắc nghẽn, giải quyết các vấn đề như u bướu hoặc dính kết, hoặc mở rộng khu vực bị tắc nghẽn. Loại phẫu thuật cụ thể sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân và vị trí của tắc nghẽn.
- Xử lý các vấn đề gây ra: Đối với tắc ruột do nguyên nhân cụ thể như u bướu, sỏi mật, hoặc bệnh Crohn, việc điều trị nguyên nhân gốc rễ cũng là một phần quan trọng của việc giải quyết tắc nghẽn.
Tắc ruột là tình trạng y tế khẩn cấp và cần được điều trị ngay lập tức. Nếu bạn nghi ngờ mình hoặc ai đó có tắc ruột, hãy liên hệ với dịch vụ y tế cấp cứu ngay lập tức.
Dù không phải tất cả các trường hợp tắc ruột đều có thể phòng ngừa được, nhưng có một số cách có thể giúp giảm nguy cơ:
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn uống giàu chất xơ có thể giúp giữ cho hệ tiêu hóa hoạt động mạnh mẽ và giảm nguy cơ các vấn đề như táo bón và diverticulitis, đó là những yếu tố có thể gây tắc ruột.
- Hydrat đủ: Uống đủ nước cũng quan trọng để giữ cho hệ tiêu hóa hoạt động tốt.
- Tập thể dục đều đặn: Hoạt động vận động có thể giúp kích thích cơ ruột hoạt động mạnh mẽ và giảm nguy cơ táo bón.
- Kiểm soát cân nặng: Béo phì có thể tăng nguy cơ tắc ruột, do đó kiểm soát cân nặng là một phần quan trọng của việc phòng ngừa tắc ruột.
- Hạn chế tiêu thụ rượu và ngừng hút thuốc: Cả hai thói quen này đều có thể gây ra các vấn đề với hệ tiêu hóa và tăng nguy cơ tắc ruột.
- Quản lý các bệnh lý liên quan: Nếu bạn có một bệnh lý có thể gây ra tắc ruột, như bệnh Crohn, ung thư ruột, hoặc sỏi mật, việc quản lý bệnh lý này một cách hiệu quả có thể giúp giảm nguy cơ tắc ruột.
Hãy nhớ rằng mặc dù những biện pháp này có thể giúp giảm nguy cơ, nhưng không phải tất cả các trường hợp tắc ruột đều có thể phòng ngừa được. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nghi ngờ của tắc ruột, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức.
Tắc ruột hoàn toàn, hay còn gọi là tắc nghẽn ruột hoàn toàn, là tình trạng y tế khẩn cấp khi mà chất lỏng và thức ăn không thể di chuyển qua đường tiêu hóa. Điều này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, bao gồm dính kết, bướu, quấn ruột, hoặc bệnh lý khác như bệnh Crohn hoặc viêm ruột thừa.
Khi tắc nghẽn hoàn toàn xảy ra, chất lỏng và thức ăn không thể di chuyển qua khu vực bị tắc nghẽn, gây ra đau đớn, phình bụng, và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:
- Tăng áp lực trong ruột, có thể gây tổn thương cơ ruột và dẫn đến viêm nhiễm nặng nề hoặc nhiễm trùng máu.
- Thiếu máu ở ruột, có thể dẫn đến chết tế bào và gây viêm nhiễm nghiêm trọng.
- Vi khuẩn trong đường tiêu hóa có thể xâm nhập vào dòng máu, gây nhiễm trùng máu.
Tắc ruột hoàn toàn là một tình trạng cấp cứu y tế và cần được điều trị ngay lập tức. Điều trị thường bao gồm việc giảm áp lực trong ruột (thông qua việc ngưng ăn và uống, và có thể sử dụng ống thông qua mũi và dẫn vào dạ dày hoặc ruột để hút chất lỏng và khí ra), và phẫu thuật để giải quyết tắc nghẽn.
Tắc ruột bán phần là tình trạng khi một phần của ruột bị tắc nghẽn, nhưng không hoàn toàn ngăn chặn sự di chuyển của chất lỏng và thức ăn qua đường tiêu hóa. Tuy vậy, việc này có thể làm chậm đáng kể quá trình tiêu hóa và gây ra các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, nôn mệt, phình bụng, hoặc thay đổi trong hành vi đại tiện (như táo bón hoặc tiêu chảy).
Nguyên nhân của tắc ruột bán phần có thể bao gồm bệnh lý tiêu hóa, như bệnh Crohn hoặc bệnh viêm ruột, hoặc các tình trạng như dính kết sau phẫu thuật hoặc quấn ruột. Tuy vậy, nếu không được xử lý, tắc ruột bán phần có thể trở thành tắc ruột hoàn toàn, đây là một tình trạng cấp cứu y tế.
Điều trị cho tắc ruột bán phần thường bao gồm việc thay đổi chế độ ăn, sử dụng các loại thuốc để giảm viêm và sưng, hoặc trong một số trường hợp, phẫu thuật.